Oι Γιορτές επιστρέφουν φέτος από τις 30 Ιουλίου έως τις 9 Αυγούστου, με μια σειρά από καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δράσεις στους οικισμούς Ρόκκα και Κερά του Δήμου Κισσάμου Χανίων.
Υπάρχουν φεστιβάλ που γεμίζουν στάδια και πρωτοσέλιδα. Κι υπάρχουν και φεστιβάλ που γεμίζουν φαράγγια με μουσική, αυλές με θέατρο και χωριά με ζωή. Οι Γιορτές Ρόκκας ανήκουν ξεκάθαρα στη δεύτερη κατηγορία: ένα βαθιά αυθεντικό πολιτιστικό φαινόμενο που, από το 2013, αλλάζει το χάρτη της ενδοχώρας της Κρήτης και το βλέμμα όσων την επισκέπτονται.
«Πρώτος ονειρεύτηκε ο Παναγιώτης Σημανδηράκης μια συναυλία στον αρχαιολογικό χώρο της Ρόκκας, έπειτα οι κάτοικοι ονειρεύτηκαν χωριά γεμάτα με φωνές και βήματα, λίγο αργότερα κάποιοι ονειρευτήκαμε πρωτότυπη τέχνη στην ενδοχώρα και κάπως έτσι όλοι μαζί φτιάξαμε ένα κοινό όνειρο… να δυναμώσουμε τη διοργάνωση και τα χωριά, να ενεργοποιήσουμε την τοπική νεολαία, να δημιουργήσουμε σταθερές υποδομές, να διαδράσουμε με την τέχνη και την κοινωνία», αναφέρει η Μέτη Παναγιωτοπούλου, καλλιτεχνική διευθύντρια των Γιορτών Ρόκκας.
Ένα χωριό – μια σκηνή
Σημείο-κλειδί του φεστιβάλ, η πρωτοποριακή δράση «Κερά Μια Σκηνή», υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Μέτης Παναγιωτοπούλου. Όπως αφηγείται η ίδια, «το 2018 η Κερά μεταμορφώθηκε για πρώτη φορά σε μια τεράστια θεατρική σκηνή και το θέατρο γέμισε τις αυλές, τα μπαλκόνια και τα στενά». Ο θεατής κινείται κυριολεκτικά μέσα στο χωριό, παρακολουθώντας μικρά θεατρικά δρώμενα που ξεπηδούν από τα σημεία της καθημερινότητας – μια εμπειρία βιωματική, συγκινητική και απόλυτα συνδεδεμένη με τον τόπο. Αντίστοιχα, στο χωριό Ρόκκα, ο αρχαιολογικός χώρος με το Τρουλί – την αρχαία ακρόπολη – φιλοξενεί την κεντρική μουσική βραδιά του φεστιβάλ, εκεί που το φυσικό σκηνικό και η ιστορία της περιοχής προσφέρουν ένα περιβάλλον σχεδόν ιερής τελετουργίας.
Χειροποίητη τέχνη στην ενδοχώρα
Οι Γιορτές Ρόκκας είναι χειροποίητες, στημένες με φροντίδα και ψυχή από τους ίδιους τους κατοίκους των δύο χωριών – περίπου 40 άτομα συνολικά. Από το στήσιμο των σκηνών και τη φιλοξενία των καλλιτεχνών μέχρι το άνοιγμα των σπιτιών και τη συμμετοχή σε εργαστήρια, οι ντόπιοι δεν είναι απλοί θεατές – είναι συμμέτοχοι. Αυτός ο συνεταιρισμός ονείρων και δράσης έχει οδηγήσει σε σπουδαίες στιγμές. Από τη συναυλία της Ευανθίας Ρεμπούτσικα το 2022, μέχρι τη συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή το 2024, το φεστιβάλ έχει αγγίξει κορυφές πολιτιστικής εμπειρίας χωρίς ποτέ να χάσει τον παρεΐστικο, τοπικό του χαρακτήρα.
Το φυσικό τοπίο ως καμβάς
Σπάνια βρίσκει κανείς φεστιβάλ που σέβονται τόσο πολύ τον τόπο που τα φιλοξενεί. Στη Ρόκκα και στην Κερά, η φύση και η τέχνη μιλούν την ίδια γλώσσα. Ο αρχαιολογικός χώρος, τα μονοπάτια, οι νερόμυλοι, τα πατητήρια και τα πέτρινα σπίτια, δεν είναι απλώς φόντο – γίνονται πρωταγωνιστές.
«Τα ίδια τα χωριά είναι τα σκηνικά τοπία των δράσεων. Κάθε χρονιά μας αποκαλύπτουν τις ομορφιές τους», σημειώνει η Παναγιωτοπούλου. Και πράγματι, καθώς περπατά κανείς στην Κερά ή τη Ρόκκα, έχει την αίσθηση πως βρίσκεται σε μια κινηματογραφική εμπειρία, όπου κάθε πέτρα έχει ιστορία και κάθε αυλή ένα μυστικό να αφηγηθεί.
Ρωτήσαμε την κα Παναγιωτοπούλου εάν υπάρχει κάποια στιγμή, παράσταση ή συναυλία από τα προηγούμενα χρόνια που την έχει σημαδέψει: «Το 2017 η στιγμή που τα χωριά γέμισαν φωνές και βήματα στα πρώτα εργαστήρια για παιδιά. Το 2018, το βράδυ της δράσης «Κερά Μια Σκηνή», όταν το χωριό της Κεράς μεταμορφώθηκε για πρώτη φορά σε μια μεγάλη σκηνή και το θέατρο γέμισε τα μπαλκόνια, τις αυλές και τα στενά του χωριού. Το 2021 η έκδοση του πρώτου βιβλίου με τα πρωτότυπα θεατρικά έργα που γράφτηκαν για τη δράση Κερά Μια Σκηνή- Η Αντωνούσα. Το 2022 η κεντρική συναυλία με την Ευανθία Ρεμπούτσικα, η οποία ερμήνευσε για δεύτερη φορά στον αρχαιολογικό χώρο της Ρόκκας. Η συναισθηματικά φορτισμένη βραδιά για όλους μας, η υπέροχη μουσική και το σκηνικό περιβάλλον που είχε δημιουργήσει η διεθνής εικαστικός Shizuka Hariu μας ταξίδεψαν σε όλες τις στιγμές που έχουμε ζήσει στα χωριά. Το 2024 η πρώτη σύμπραξη με την Εθνική Λυρική Σκηνή για την συναυλία της κλασσικής μουσικής. Όλες αυτές οι στιγμές και οι βραδιές μας ενδυνάμωσαν και διαμόρφωσαν την ταυτότητα της διοργάνωσης».
Πολιτισμός με ρίζες – και μέλλον
Η σημασία του φεστιβάλ ξεπερνά την τέχνη. Οι Γιορτές Ρόκκας αποτέλεσαν μοχλό αναγέννησης για τα χωριά. Από την ανάπλαση του χώρου της Ρόκκας το 2015 μέχρι την επιστροφή των νέων το καλοκαίρι, οι Γιορτές έδωσαν ξανά φωνή σε μια ενδοχώρα που συχνά θεωρείται «ξεχασμένη». Δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια η γιορτή εμπνέεται από την ιστορία του τόπου: από το θυσιαστήριο της θεάς Βριτόμαρτις, προστάτιδας της σελήνης στην αρχαία Ρόκκα, μέχρι το εμβληματικό άγαλμα της Αντωνούσας Καστανάκη στην Κερά, κάθε σημείο και κάθε αφήγηση αποκτά νέα πνοή μέσα από την καλλιτεχνική σύνθεση.
Για την Κατερίνα Μαραγκουδάκη, μέλος της διοργάνωσης των Γιορτών Ρόκκας, όλα ξεκινούν από τον ίδιο τον τόπο. Από τη γη που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και συνεχίζουν να υπερασπίζονται με αγάπη και φροντίδα. «Τον αγαπάμε αυτόν τον τόπο. Και ιδιαίτερα τον χώρο του φεστιβάλ. Τη βραδιά της πανσελήνου είναι μαγικά – ολόκληρη η περιοχή φωτίζεται από το φως του φεγγαριού», λέει με συγκίνηση.
Οι Γιορτές ξεκίνησαν απλά. Μια συναυλία τον Αύγουστο, χωρίς μεγάλες προσδοκίες. «Δεν περιμέναμε όλο αυτό που θα συμβεί. Πηγαίναμε λίγο στα τυφλά», παραδέχεται. Ώσπου ήρθε η πρόταση της Μέτης Παναγιωτοπούλου, της καλλιτεχνικής διευθύντριας, να το μετατρέψουν σε κανονικό φεστιβάλ. «Εμείς δεν το είχαμε συνηθίσει. Ξέραμε μόνο την πανηγυρική συναυλία. Ξαφνικά άρχισαν να έρχονται 3-4 χιλιάδες άτομα. Σοκαριστήκαμε». Ιδιαίτερα έντονη ήταν η εμπειρία της πρώτης επαφής των κατοίκων με την κλασική μουσική. «Δεν την ξέραμε. Στην Κρήτη έχουμε άλλη μουσική παράδοση. Ήταν δύσκολο, αλλά την αγαπήσαμε. Ήταν κάτι εντελώς καινούργιο για ένα ορεινό χωριό έξω από τα Χανιά».
Η συμβολή των κατοίκων δεν είναι απλώς σημαντική – είναι η ρίζα των Γιορτών. «Οι Γιορτές Ρόκκας φτιάχτηκαν ξεκάθαρα από τους κατοίκους. Αυτοί ήταν η έμπνευση για να ξεκινήσει όλο αυτό», επισημαίνει. Και όσο για το πώς μοιράζονται τις δουλειές; «Δεν υπάρχει ακριβής κατανομή. Προσπαθούμε. Ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί. Είμαστε χωριανοί – και αυτό τα λέει όλα. Σαν οικογένεια. Όπως και στις οικογένειες, ο καθένας προσφέρει από την καρδιά του για να φτιάξουμε κάτι όμορφο για τον επισκέπτη».
Η Κατερίνα δεν ξεχνά να μοιραστεί και μικρά μυστικά της περιοχής: «Στη Ρόκκα υπάρχει ένα φαράγγι απίστευτης ομορφιάς, που δεν αξιοποιείται ακόμα γιατί είναι δύσκολο προσβάσιμο – αλλά αξίζει μια βόλτα. Επίσης, έχουμε εξαιρετικές μικρές επιχειρήσεις με ελαιόλαδο και μέλι, εδώ και στα κοντινά Περβολάκια, όπου μπορεί κανείς να δει από κοντά πώς παράγονται και να μάθει όλη τη διαδικασία.»
Και φυσικά, για όσους αγαπούν τις θάλασσες, υπάρχουν λύσεις για όλα τα γούστα: «Τα Φαλάσαρνα είναι στα 25 λεπτά απόσταση, αλλά και πιο κοντά έχουμε τη Δραπανιά – μια πανέμορφη παραλία μόλις 10 λεπτά από εδώ. Κι αν πεινάσετε, προσθέτει, στα Κωσιανά και στο Κολένι υπάρχουν ωραίες ταβέρνες, ιδανικές για πριν ή μετά τις Γιορτές».
*Με φετινή θεματική τις «Μεταμορφώσεις του Αθέατου», οι Γιορτές επιστρέφουν φέτος από τις 30 Ιουλίου έως τις 9 Αυγούστου, με μια σειρά από καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δράσεις στους οικισμούς Ρόκκα και Κερά του Δήμου Κισσάμου Χανίων.
