Στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, μικρές και μεγάλες εκκλησίες αφιερωμένες στην Παναγία, μοιάζουν με πίνακας ζωγραφικής.
Φημισμένες εκκλησίες και μονές χτισμένες σε μοναδικές τοποθεσίες, οι Παναγίες του Αιγαίου συγκεντρώνουν πιστούς και τουρίστες τον Δεκαπενταύγουστο, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αποτελούν μνημεία που μαρτυρούν τη βυζαντινή αλλά και την αρχιτεκτονική ιστορία του τόπου μας και αξίζουν μια επίσκεψη ώστε να ανακαλύψουμε από κοντά τη μοναδική ομορφιά τους, που εναρμονίζεται με το νησιώτικο τοπίο. Από την Παναγία στην Τήνο με τα χιλιάδες τάματα, μέχρι την Χοζοβιώτισσα στην Αμοργό που κρέμεται από το γκρεμό και την Χρυσοπηγή στη Σίφνο σχεδόν μέσα στη θάλασσα, συγκεντρώσαμε 15 εκκλησίες αφιερωμένες στην Παναγία, με φόντο το μαγικό τοπίο του Αιγαίου.
Παναγία Κανάλα, Κύθνος
Χτισμένη σε μια από τις πιο ωραίες πευκόφυτες παραλίες της Κύθνου, η Παναγία Κανάλα είναι προστάτιδα του νησιού και σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Η εκκλησία φιλοξενεί την περίφημη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έργο του 16ου αιώνα, που σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε στον όρμο της Κανάλας από ψαράδες. Ο ναός που ξαναχτίστηκε στη θέση του προηγούμενου, περιβάλλεται από λουλούδια και ξεχωρίζει για την πλακόστρωτη πλατεία του. Κάθε Δεκαπενταύγουστο η Κύθνος γιορτάζει με μεγάλο πανηγύρι, λιτανεία της εικόνας και παραδοσιακό κυκλαδίτικο γλέντι δίπλα στο κύμα.
Παναγία η Θεοσκέπαστη, Άνδρος
Στην κορυφή του λόφου στην περιοχή Παραπόρτι στη Χώρα της Άνδρου, η εκκλησία της Παναγίας της Θεοσκέπαστης θεωρείται προστάτιδα του νησιού αλλά και των ναυτικών. Σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε σε αυτήν την εντυπωσιακή τοποθεσία γιατί εκεί βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας σε μια σπηλιά. Ονομάστηκε Θεοσκέπαστη καθώς ο θρύλος λέει ότι οι ναυτικοί και οι ντόπιοι που αδυνατούσαν να ολοκληρώσουν τη σκεπή της, βρήκαν τα θεόσταλτα ξύλα στη θάλασσα και κατάφεραν με αυτά να την φτιάξουν.
Παναγία Ευαγγελίστρια, Τήνος
Η Παναγία η Ευαγγελίστρια, γνωστή και ως Μεγαλόχαρη, είναι ίσως το πιο διάσημο προσκύνημα της Ελλάδας. Η Παναγία της Τήνου όπως την αποκαλούν όλοι, βρίσκεται σε περίοπτη θέση της Χώρας και χτίστηκε τον 19ο αιώνα στο σημείο που βρέθηκε η εικόνα της μετά από ανασκαφές. Ο ναός με την επιβλητική αρχιτεκτονική και τα χιλιάδες τάματα των πιστών, είναι χτισμένος με λευκό μάρμαρο και αποτελεί ένα από τα σημαντικά αρχιτεκτονικά μνημεία με θρησκευτικό ενδιαφέρον και όχι μόνο. Η μεγαλύτερη γιορτή της είναι τον Δεκαπενταύγουστο όπου από τις παραμονές καταφθάνουν χιλιάδες πιστοί από όλη την Ελλάδα.
Χρυσοπηγή, Σίφνος
Σύμβολο και πολυούχος του νησιού, η Παναγία Χρυσοπηγή δεσπόζει πάνω σε έναν βράχο που ενώνεται με την ακτή με ένα στενό μονοπάτι. Αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα τοπία του Αιγαίου και μια από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες της Σίφνου. Σε αντίθεση με άλλα μοναστήρια δεν περιβάλλεται από τοίχο, αλλά η πρόσβαση είναι ανοιχτή. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτός ο βράχος που βρίσκεται είναι αποκομμένος από το νησί γιατί σχίστηκε από την Παναγία που ήθελε να προστατέψει τις γυναίκες που βρίσκονταν εκεί κατά τη διάρκεια μίας πειρατικής επίθεσης. Κάθε χρόνο της Αναλήψεως γιορτάζεται το θαύμα με μεγάλη γιορτή στη Σίφνο.
Παναγία Τουρλιανή, Μύκονος
Ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του νησιού, η Παναγία Τουρλιανή, πολυούχος της Μυκόνου, χτίστηκε τον 16ο αιώνα στο χωριό Άνω Μερά. Ξεχωρίζει για το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της, έργο Σμυρναίων τεχνιτών και τη λευκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική της. Στη μονή λειτουργεί εκκλησιαστικό μουσείο με εικόνες και πολύτιμα εκκλησιαστικά κειμήλια. Στις αρχές του 20ου αιώνα το μοναστήρι λειτούργησε ως γηροκομείο και αργότερα ως ορφανοτροφείο. Τον Δεκαπενταύγουστο γίνεται μεγάλο πανηγύρι στο μοναστήρι, ωστόσο, η πιο σημαντική γιορτή είναι στις 23 Αυγούστου, στην Απόδοση Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Παναγία η Εκατονταπυλιανή, Πάρος
Ένα από τα σπουδαιότερα και καλά διατηρημένα θρησκευτικά μνημεία της Ελλάδας, η Παναγία Εκατονταπυλιανή της Πάρου, βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από το λιμάνι της Παροικιάς. Η ίδρυσή της αποδίδεται κατά κύριο λόγο στον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Άγιο Κωνσταντίνο προς εκπλήρωση επιθυμίας της μητέρας του, της Αγίας Ελένης. Η ονομασία Εκατονταπυλιανή προέρχεται σύμφωνα με την παράδοση από τις 99 τις πύλες που είναι φανερές και την εκατοστή που θα φανερωθεί με το άνοιγμα αντίστοιχης μυστικής πόρτας που βρίσκεται στην Αγιά Σοφιά. Ο Δεκαπενταύγουστος γιορτάζεται μεγαλόπρεπα στο ναό με δοξολογίες, περιφορά της εικόνας και θεαματικές εορταστικές εκδηλώσεις που συγκεντρώνουν ντόπιους και επισκέπτες.
Παναγία Τουρλιανή, Μήλος
Σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία του νησιού στην περιοχή Κληματοβούνι, η Παναγία Τουρλιανή της Μήλου, είναι ένα από τα πιο παραδοσιακά ξωκλήσια. Το ολόλευκο εκκλησάκι με απρόσκοπτη θέα προς τον κόλπο του Αγίου Δημητρίου φιλοξενεί εντυπωσιακές παλιές βυζαντινές εικόνες. Ωστόσο, ξεχωρίζει για τη θέα από το προαύλιό της λίγο πριν βραδιάσει, με το εντυπωσιακό ηλιοβασίλεμά της με φόντο τη θάλαασα. Τον Δεκαπενταύγουστο είναι η μεγάλη γιορτή της Τουρλιανής με εσπερινό και γλέντι με παραδοσιακή μουσική.
Παναγία της Κοιμήσεως, Φολέγανδρος
Σκαρφαλωμένη σε ύψωμα με πανοραμική θέα πάνω από τη Χώρα, η Παναγία της Κοιμήσεως είναι η σημαντικότερη εκκλησία της Φολεγάνδρου. Αφιερωμένη στην Κοίμηση της θεοτόκου, φαίνεται να είναι χτισμένη σε θέση αρχαίου ιερού. Διαθέτει εντυπωσιακό μαρμάρινο τέμπλο, καμάρες και εμβληματικό καμπαναριό. Πρόκειται για το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο της Φολεγάνδρου που αποτελεί σημείο αναφοράς για το νησί, καθώς οι επισκέπτες ανεβαίνουν καθημερινά το λιθόστρωτο μονοπάτι της την ώρα του ηλιοβασιλέματος. Η εικόνα της Παναγίας συνδέεται με πειρατικές ιστορίες και θρύλους της Φολεγάνδρου. Τον Δεκαπενταύγουστο είναι μεγάλη γιορτή για το νησί, με γλέντι με παραδοσιακή νησιώτικη μουσική.
Χοζοβιώτισσα, Αμοργός
Ένα τοπίο που κόβει την ανάσα, το μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό αποτελεί αρχιτεκτονικό θαύμα χτισμένο μέσα στον βράχο. Κρεμασμένη 300 μ. πάνω από τη θάλασσα, είναι προστάτιδα του νησιού και αποτελεί από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του νησιού. Θεωρείται ότι χτίστηκε τον 9ο αιώνα όπου έφτασε η εικόνα την Παναγίας από τη θάλασσα κοντά στη μονή. Η πρόσβαση γίνεται μέσω 271 σκαλοπατιών και το κτίριο έχει οκτώ επίπεδα τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους. Η μεγάλη γιορτή της μονής και του νησιού ολόκληρου πραγματοποιείται στις 20 και 21 Νοεμβρίου με ακολουθίες και κεράσματα στους πιστούς όπως γλυκά και παραδοσιακό ψάρι.
Παναγία Επισκοπή, Σαντορίνη
Ανάμεσα στις εκατοντάδες εκκλησίες της Σαντορίνης, χτισμένη τον 11ο αιώνα στην περιοχή Μέσα Γωνιά, η Παναγία Επισκοπή είναι το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο νησιού. Ο ναός φαίνεται να έχει ανεργερθεί πάνω σε ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής που έχουν ενσωματωθεί στο σημερινό κτίσμα και λέγεται ότι ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄Κομνηνό. Ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική του, που συνδυάζει βυζαντινά και κυκλαδίτικα στοιχεία, καθώς και για τις εξαιρετικές τοιχογραφίες του. Η εικόνα της Παναγίας τιμάται ιδιαίτερα στην γιορτή του Δεκαπενταύγουστου με μεγάλο πανηγύρι, προσεκλύοντας πλήθος πιστών.
Παναγία της Αγιάσου, Λέσβος
Σε ένα από τα πιο γραφικά σημεία της Λέσβου, στην ορεινή Αγιάσο, η εκκλησία της Παναγίας είναι κέντρο θρησκευτικής ζωής για όλο το νησί. Η εντυπωσιακή Παναγία της Αγιάσου δίπλα στην κεντρική πλατεία Αγοράς είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο ναός είναι γνωστός κυρίως για την εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας που θεωρείται θαυματουργεί και συγκεντρώνει τους προσκυνητές τον Δεκαπενταύγουστο. Εκεί στεγάζεται και Εκκλησιαστικό Μουσείο με μια σημαντική συλλογή χειρογράφων, σκευών και άλλων εκκλησιαστικών αντικειμένων. Έξω από το προαύλιο της εκκλησίας στον πετρόκτιστο δρόμο, θα συναντήσετε γραφικά καφέ και μαγαζιά με παραδοσιακά κεραμικά.
Παναγία του Χάρου, Λειψοί
Ένα από τα πιο ιδιαίτερα προσκυνήματα του Αιγαίου, η Παναγία του Χάρου στους Λειψούς, ξεχωρίζει για πολλούς λόγους. Οι προσκυνητές θαυμάζουν την εικόνα της Παναγίας που κρατά αντί για βρέφος -όπως συνηθίζεται-, τον εσταυρωμένο Ιησού. Έτσι λέγεται ότι πήρε και το όνομά της και η εκκλησία που χτίστηκε το 1600 από μοναχούς από την Πάτμο. Η παράδοση λέει ότι το 1943 μια νεαρή κοπέλα τοποθέτησε στην εικόνα της Παναγίας λευκούς κρίνους. Ενώ το επόμενο διάστημα ξεράθηκαν, άρχισαν να ανθίζουν ξανά και στις 23 Αυγούστου ήταν και πάλι ολάνθιστοι. Κάθε χρόνο, εκείνη την ημέρα γιορτάζεται ο ναός με το μεγάλο πανηγύρι που στήνεται στο νησί.
Παναγία η Πορταΐτισσα, Αστυπάλαια
Με τα λευκά της καμπαναριά κάτω από το μπλε του ουρανού και με φόντο το Αιγαίο, η Παναγία η Πορταΐτισσα στέκει δίπλα στο κάστρο της Αστυπάλαιας, προσφέροντας στους επισκέπτες μοναδική θέα και γαλήνη. Αποτελεί το θρησκευτικό κέντρο του νησιού και το μεγαλύτερο του προσκύνημά του, που άρχισε να χτίζεται το 1762. Η ανέγερσή της έγινε μέσα σε εννιά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η παράδοση μιλά για πολλά θαύματα που συνέβησαν στο νησί. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Παναγιά την Πορταϊτισσα της Μονής Ιβήρων, αντίγραφο της εικόνας της οποίας έφερε ο Όσιος Άνθιμος στην Αστυπάλαια. Το μεγάλο πανηγύρι του νησιού με νησιώτικα τραγούδια πραγματοποιείται τον Δεκαπενταύγουστο.
Παναγία Σπηλιανή, Νίσυρος
Το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιανής, αποτελεί το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο στη Νίσυρο. Πόλος έλξης επισκεπτών για το νησί, η μονή είναι χτισμένη μέσα σε σπηλιά σε έναν απόκρημνο βράχο που ονομάζεται «Οξός της Παναγιάς», σε υψόμετρο 35 μ. Η πρόσβαση γίνεται μέσω 130 σκαλοπατιών που ξεκινούν από το Μανδράκι. Η ηλικία της που δεν έχει υπολογιστεί με ακρίβεια, είναι εκατοντάδων ετών. Η παράδοση λέει ότι η εικόνα της Παναγίας βρέθηκε εκεί και έτσι χτίστηκε η μονή, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Παραμονή του Δεκαπενταύγουστου ακούγεται το «μοιρολόι της Μεγαλόχαρης» και ανήμερα γίνεται μεγάλο πανηγύρι στο νησί.
Κυρά Παναγιά, Κάρπαθος
Σε μια ειδυλλιακή παραλία που φέρει το όνομά της, η Κυρά Παναγιά της Καρπάθου συνδυάζει θρησκευτική κατάνυξη με την ομορφιά του τοπίου. Η εκκλησία της Κυρά Παναγιάς στέκει σε έναν επιβλητικό βράχο πάνω από τη θάλασσα. Πρόκειται για μια από τα πιο πολυφωτογραφημένες παραλίες του νησιού και όχι μόνο. Η πρώτη μορφή της εκκλησίας χρονολογείται στον 6ο αιώνα και η σημερινή γύρω στο 1833. Σχετίζεται και με την Επανάσταση του 1821, αφού φαίνεται ότι την ανακαίνισε ο καπετάνιος Ιωάννης Ρωμνάκης, παλιός οπλαρχηγός από την Κρήτη. Κάθε χρόνο, το εκκλησάκι γιορτάζει στις 23 Αυγούστου, με γλέντι που ξεκινά από το προηγούμενο βράδυ.
